تدوین استراتژی رسانه‌ای به منظور مدیریت بحران سوانح هوایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، واحد (خوراسگان)

2 استادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، واحد (خوراسگان)

چکیده

به دلیل عدم برنامه‌ریزی و نبود یکپارچگی فرماندهی اطلاع‌رسانی در مواقع بروز یک سانحه و نبود مدل مدون ارتباطات بحران، صنعت حمل‌ونقل هوایی در ایران، همواره در استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای به‌منظور مدیریت بحران سوانح ناموفق بوده است. هدف مقاله حاضر، تدوین استراتژی رسانه‌ای به‌منظور مدیریت بحران سوانح هوایی است. بدین منظور در پارادایم تفسیری مبتنی بر روش‌شناسی کیفی، از روش نظریۀ داده‌‎بنیاد استراوس و کوربین استفاده شده است. 22مصاحبۀ عمیق و نیمه‌ساختاریافته با نمونه‌گیری نظری و فن گلوله‌برفی با مدیران، متخصصان و کارشناسان صنعت هوانوردی و رسانه انجام شد. مقولۀ هسته‌ای پژوهش، «ظرفیت رسانه‌‌ای در مدیریت بحران» نام گرفت. با کدگذاری و تحلیل محتوای مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته، تعداد 183کدباز استخراج شد. پس از تجمیع کدها، تعداد 28زیر طبقه و تعداد 15طبقه در قالب درون‌مایه اصلی به‌عنوان راهبردها شناسایی شد. براساس تحلیل یافته‌ها، این نتیجه حاصل شد؛ با تدوین استراتژی رسانه‌ای، قبل از بحران، شیوه تولید و توزیع محتوا بازنگری، برنامه جامع ارتباطی تدوین و تیم ارتباطات بحران تشکیل، مدیریت برنامه جامع آموزشی، شبیه‌سازی بحران و اصلاح ساختار حاکمیت در صنعت موردتوجه قرار گرفته و در حین بحران با وحدت فرماندهی رسانه‌ای، تعامل رسانه‌ای، شفاف‌سازی، صداقت، اعتماد آفرینی، هم‌پوشانی رسانه‌های سنتی و نوین، آمادگی برخورد با بحران، توسط ارزیابی‌و آسیب‌شناسی، کاهش خسارات و تبعات منفی سوانح هوایی فراهم می شود. با بازبینی پوشش رسانه‌های محلی و ملی و بین‌المللی، بررسی نقاط قوت و ضعف وتجربه‌اندوزی، از تکرار اشتباهات در آینده جلوگیری و اقدام و عمل از قبل از بحران آغاز و تا پایان بحران و بعضاً به صورت دائمی ادامه می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


 [1] افتخاری، اصغر، «مدیریت رسانه‌ای بحران»، پژوهش‌های ارتباطی مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهور اسلامی ایران، دوره  15، شماره 55، شماره پیاپی 3، پائیز 87، ص 31-55، 1378.
[2]. محمدزاده قره باغ، حسین؛ جباری، منصور؛ و رستم زاد، حسین، «نقش سازمان هواپیمایی کشوری ایران در حفظ ایمنی هوانوردی». فصلنامه پژوهش حقوق عمومی. دوره 21، شماره 66.
 [3]. نصراللهی، اکبر، «مدیریت پوشش خبری بحران در رسانه‌های حرفه‌ای»، انتشارات همشهری، 1394.
[4]. صارمی، سکینه، «نقش رسانه‌ها در ارتقاء ایمنی صنعت حمل و نقل هوایی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، 1394. 
[5]. ون دن هارک، ان ماری. «ارتباطات بحران در رسانه‌های اجتماعی». ترجمه: عباس رضایی ثمرین. انتشارات ثانیه، 1397.
 [6].حسینی، سید حسین، «بحران چیست و چگونه تعریف می شود». فصلنامه امنیت، سال پنجم شماره 1 و 2، 1385.
 [7]. افتخاری، مصیب؛ اعتمادی، محسن؛ و حسینی، محمود، «ارائه الگوی مدیریت بحران اجتماعی تحت اثر زلزله و اصالح ساختار تقسیم‌بندی شریان‌های حیاتی». فصلنامه مدیریت بحران و وضعیت‌های اضطراری، 1399.
[8]. وردی نژاد، فریدون؛ و بهرامی رشتیانی، شهلا، «مدیریت بحران و رسانه‌ها». سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1396.
[9]. هدایتی، احمدرضا ،«مدیریت بحران در حوادث غیر مترقبه (با تأکید بر اقدامات راهبردی و اجرایی در حوادث)».  فصلنامه مدیریت بحران، 1396.
[10]. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1391.
[11]. باصری، احمد؛ و احمدی، عباس، «بررسی تاکتیک‌های رسانه‌ای خبر بیست و سی شبکه دوم سیما»، فصلنامه مدیریت بحران. شماره ی 29 ، صص: 12-، 1395.11.
[12]. فرهنگی، علی اکبر، «مدیریت رسانه رویکردی راهبردی از نظریه تا عمل». موسسه خدمات فرهنگی رسا. ص15-16، 1399.
[13]. آقایی، سید داوود، «نقد و بررسی نظریه‌های مطرح درباره نقش رسانه‌ها در مدیریت بحران»، پژوهش‌های ارتباطی، زمستان 87،  دوره 15، شماره 56، صص 27-7، 1387.
[14]. منصوری نوید، فرشته. (1398). «معرفی الگویی برای مدیریت بحران (با تاکید بر بحران‌های اجتماعی). فصلنامه مدیریت بحران.
[15] مهدی زاده، سید محمد (1389). نظریه‌های رسانه: «اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی». تهران: نشر همشهری.
[16] توکلی، احمد (1387). «تبیین جامعه شناختی وسایل ارتباط جمعی در مواجهه با مدیریت بحران»، فصلنامه تخصصی جامعه شناسی دانشگاه آزاد آشتیان، شماره 10.
[17] تاجیک، محمدرضا (1380). «رسانه وانموده و امنیت: آسیب‌شناسی رسانه در ایران امروز»، مجموعه مقالات همایش رسانه و ثبات سیاسی- اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
[18]. تاج الدین، محمدباقر (1392). «اعتماد اجتماعی و عوامل اجتماعی موثر در آن»، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی.
[19]. معتمدنژاد، کاظم (1398). وسایل ارتباطی جمعی تهران دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی علامه طباطبایی.
[20] K. Mirandilla Delmo, K. Delmo and S. Chaidaroon (2019), "Managing media sensationalism in the event of an airline disaster", Chapter · May 2019، DOI: 10.23912/9781911396673-4118، CITATIONS، READS، 1362 authors، including: University of Technology Sydney، 8 Publications 4 Citations.
[21] C. W. LI، V. Kheang Phun، M. Suzuki and T. Yai (2015), "The effects of aviation accidents on public perception toward an airline, "Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies.
[22] W. Melissa, E. Graham، J. Avery and P. Sejin (2015) ،"The role of social media in local government crisis communications"، Public. Relations Review، september 2015، pages 386-394.
[23] A. Hansson, T. Vikström and C. Waks (2011), "Successful crisis management in the airline industry: A quest for legitimacy through communication?" Authors: 2011-01-05، Uppsala University Department of Business Studies Bachelor Thesis، Fal. 2010.
[24] A. B. Qing Deng, A. B. Yang Gao Chenyang, A. B.  Wang and H. Zhang, " Detecting information requirements for crisis communication from social media data: An interactive topic modeling approach," (2020), Journal Homepage: http://www.elsevier.com/locate/ijdrr.
[25] A. Saroj Sukomal “Pal use of social media in crisis management: A survey” (202).
International Journal of Disaster Risk Reduction.
[26] K. C. Roya، S. Hasana، A. M. Sadrib and M. Cebrianc, “Understanding the efficiency of social media-based crisis communication during hurricane sandy,” Journal Homepage: www.elsevier.com/locate/ijinfomgt.
[27]. اربطانی، طاهر روشندل؛ و صلواتیان، سیاوش، «طراحی مدل نقش رسانه‌های جمعی در مدیریت مرحله پیش از بحران». فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال پنجم، شماره 17، ص89-111، 1389.
[28]. خرسند، حمیده؛ و تلخابی علیشاه، علیرضا، «طراحی مدل بومی مدیریت ارتباطات بحران در شهر تهران».  دوره  9 ، شماره  34 ; از صفحه 91 تا صفحه 107 . مطالعات جامعه شناسی، 1396.
[29].شبیری، مهسا، «بررسی شکل‌گیری بحران و ارائه مدل مفهومی مدیریت بحران در سازمان های رسانه‌ای»، شماره 95، دوره 2، 1395.
[30] نصراللهی، اکبر، «چگونگی مدیریت بحران به وسیله رسانه و عوامل موثر بر کارکرد آن»، فصلنامه رسانه، بهار 91، 1391.
[31]. افضلی، محدثه؛ عریضی سیدفرشاد؛ و خجسته باقرزاده، حسن، «چالش‌ها و راهکارهای استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی در مدیریت بحران». دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران و HSE در شریان های حیاتی، صنایع و مدیریت شهری، 1393.
[32]. دانایی فر، حسن؛ و امامی، سید محتبی، «استراتژی پژوهش کیفی: تاملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد»، اندیشه مدیریت، سال اول، شماره دوم، پیاپی(86)، ص 69-970، 1386.
[33]. ازکیا، مصطفی؛ و جاجرمی، حسین، «روش‌های کاربردی تحقیق»، 1390.
[34]. محسنیان راد، مهدی، ارتباط شناسی تهران دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی، 1369.
[35]. فرقانی، محمدمهدی؛ و شمسایی نیا رامین، «تعامل رسانه‌های جمعی و فناوری های نوین ارتباطی بازنمایی اقتصاد مقاومتی در فضای مجازی». مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 10; از صفحه 209 تا صفحه 258، 1396.
[36]. رستگار، عباسعلی؛ و رسولی، سید نوید، «مسئولان و افزایش رضایت افکار عمومی در بحران‌ها». فصلنامه مدیریت بحران، سال دوازدهم، 1398.
[37]. محسنیان، راد مهدی، «رسانه‌شناسی»، انتشارات سمت، ص 346، 1399.