تحلیل حوادث و سوانح وخیم هوانوردی غیرنظامی ایران از 1358 تا 1400 ‏با استفاده از روش های تجزیه و تحلیل حالات و اثرات خرابی و تصمیم گیری ‏چند شاخصه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت سیستم و بهره وری، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار دانشکده مهندسی صنایع و سیستم ها، دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران

3 دانشکده مهندسی صنایع و سیستمهای دانشگاه تربیت مدرس

10.22034/joae.2023.171333

چکیده

از زمانی که انسان شروع به پرواز و ساخت هواپیماهای مختلف کرده است، حوادث و سوانح بوقوع پیوسته، همواره صدمات و خسارات جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته‌اند. بنابراین امروزه، فعالین صنعت هوانوردی به خصوص شرکت‌های حمل مسافر با صرف منابع زیاد، به صورت مداوم به دنبال حداکثر نگه‌داشتن سطح ایمنی فعالیت خود و کاهش نرخ بروز این وقایع هستند. در این پژوهش، با تحلیل گزارشات و اطلاعات در دسترس برای 46 مورد حادثه و سانحه وخیم هوانوردی غیرنظامی ایران در بازه سال‌های 1358 تا 1400، پس از انجام ارزیابی‌های آماری-تحلیلی، با استفاده از تکنیک‌های تجزیه و تحلیل حالات و اثرات خرابی و تصمیم‌گیری چند شاخصه، به بررسی عوامل دخیل در آن‌ها مانند خطاها و خرابی‌ها پرداخته می‌شود. جامعه آماری این پژوهش شامل پنلی از خبرگان و متخصصین حوزه هوانوردی و سوانح هوایی بوده و برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه استفاده شده است. برطبق نتایج تحقیق، عامل انسانی مهم‌ترین عامل دخیل، هواپیمای فوکر 100 درگیرترین نوع هواپیما و خلبانان با سن و تجربه کمتر، مستعدترین عوامل در بروز این وقایع بوده‌اند. همچنین خرابی در ارابه فرود و موتور و همچنین، خطای خلبان به موجب عدم پیروی از دستورالعمل‌ها به عنوان مهم‌ترین حالات خطا و خرابی معرفی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


[1] S., Prabhakar, V. Nagarajan and S. Mahadevan, “Mining and classifying aviation accident reports,” AIAA aviation 2019 forum. 2019.
[2] D., El and Y. El Osman, “Application of AHP method for failure modes and effect analysis (FMEA) in aerospace industry for aircraft landing system,” MS thesis. Eastern Mediterranean University (EMU)-Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ), 2017.
[3] A. Jose, S. Donghui, G. de Mesa, Jose and C. Danilo, “An architecture to analyze aviation incidents,” 2017 Contemporary Engineering Sciences (IF).
[4] M. Rezaee, M. Jahangoshai and S. Yousefi, "An intelligent decision-making approach for identifying and analyzing airport risks," Journal of Air Transport Management 68 (2018), 14-27.
[5] M. Yazdi, M. Sahand Daneshvar and H. Setareh, “An extension to fuzzy developed failure mode and effects analysis (FDFMEA) application for aircraft landing system,” Safety Science 98 (2017), 113-123.
[6] H. Sayyadi Tooranloo and H. Arezoo Sadat Ayatollah, and Somayeh Alboghobish. “Evaluating knowledge management failure factors using intuitionistic fuzzy FMEA approach," Knowledge and Information Systems 57.1 (2018), 183-205.‏
[7] A. Ghoushchi, S. Jafarzadeh, et al. "Evaluation of wind turbine failure modes using the developed SWARA-CoCoSo methods based on the spherical fuzzy environment," IEEE Access 10 (2022), 86750-86764.‏
[8] ICAO. (1994). Aircraft accident investigation: Annex 13 to the Convention on International Civil Aviation. (8th ed.). Montreal: International Civil Aviation Organisation.
[9] ICAO. 2013. Aviation Occurrence Categories, Definitions and Usage Notes (4.6). Montreal: Common Taxonomy Team, ICAO.
[10] M. Yazdani, et al., "A Combined Compromise Solution (CoCoSo) method for multi-criteria decision-making problems," Management Decision (2018).‏
[11] Icao. int. 2022. Accident statistics. [Online] Available at: <https://www.icao.int/safety/iStars/Pages/Accident-Statistics.aspx/> [Accessed 1 September 2022].
[12] Caa.gov.mv. 2022. Accidents & incidents - CAA. [Online] Available at: <https://www.caa.gov.mv/accidents-incidents> [Accessed 1 September 2022].
[13] Icao. int. 2022. E-library of Final Reports. [Online] Available at: <https://www.icao.int/safety/airnavigation/AIG/Pages/E-library-of-Final-Reports.aspx> [Accessed 1 September 2022].
[14] H. Ranter, 2022. Aviation Safety Network > ASN Safety Databases. [Online] Aviation-safety.net. Available at: <https://aviation-safety.net/database/databases.php> [Accessed 1 September 2022].
[15] R. Petty, Kevin and C. DJ Floyd, “A statistical review of aviation airframe icing accidents in the US,” Proceedings of the 11th Conference on Aviation, Range, and Aerospace Hyannis. 2004.‏
[16] L., Wen-Kuei, “Risk assessment modeling in aviation safety management,” Journal of Air Transport Management 12.5 (2006), 267-273.‏
[17] L. F. Hosseinzadeh and R. Fallahnejad, “Imprecise Shannon’s entropy and multi attribute decision making,” Entropy 12.1 (2010), 53-62.‏