2
استادیار مهندسی صنایع دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری
10.22034/joae.2023.171284
چکیده
با توجه به اهمیت عوامل انسانی و شاخص‌های آنتروپومتریک در عملکرد خلبانان به ویژه در هواپیماهای نظامی، این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های آنتروپومتریک مؤثر بر عملکرد خلبانان در داخل کابین هواپیما انجام شده است. روش پژوهش بدین صورت است که ابتدا با مطالعات کتابخانه‌ای و مرور گسترده پیشینه پژوهش، شاخص‌های اولیه آنتروپومتریک شناسایی و سپس با کمک روش توصیفی-پیمایشی مبتنی بر نظرات خبرگان پروازی و طب هوافضا به سنجش تأثیر و اولویت شاخص‌های شناسایی شده پرداخته می‌شود. ابزار تحلیل داده‌ها نرم‌افزار EXCEL و SPSS می‌باشد. با توجه به نرمال نبودن داده‌ها در بخش تحلیل استنباطی از آزمون‌های آماری ناپارامتریک (آزمون دوجمله‌ای) و برای بررسی تفاوت اولویت متغییرها از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج پژوهش شاخص‌ها و فاکتورهای مهم و اولویت‌دار این عرصه را مشخص کرد. بر این مبنا، شاخص‌های مهم و تأثیرگذار حیاتی به ترتیب اولویت عبارتند از: «وزن، ارتفاع شانه در حالت ایستاده، قد، ارتفاع چشم ایستاده، ارتفاع چشم نشسته، ارتفاع در حالت نشسسته، ارتفاع زانو در حالت نشسته و ...». اولویت‌بندی شاخص‌ها می‌تواند ملاک‌ها و معیارهایی برای گزینش دانشجویان خلبانی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش خلبانی از سویی و از دیگر سو تخصیص خلبانان به هواپیماهای متناسب مورد استفاده قرار گیرد. همچنین توجه به شاخص‌های آنتروپومتریک می‌تواند در مراکز طراحی هواپیما (نظامی و کشوری) بهره‌برداری شود.
Da Silva, G. V., Zehner, G. F. and Hudson, J. A., “Comparison of univariate and multivariate anthropometric design requirements methods for flight deck design application”, Ergonomics, 63(9), 1133-1149, 2020.
Moczynski, A. N., Weisenbach, C. A. and McGhee, J. S., “Assessment of US army anthropometric standards and methodology for flight school accession”, Army Aeromedical Research Laboratory Fort Rucker United States, 2018.
Moczynski A. N., Weisenbach C. A. and McGhee J. S., “Retrospective assessment of U. S. Army aviator anthropometric screening process”, Aerospace Medical Human Performance, 91(9), 725-731, 2020.
مرادی، مصطفی؛ رودباری، علیرضا؛ ضرغامی، حمیدرضا و لطفئی، هادی، «ارائه و پیاده‌سازی الگوی تعیین نوع هواپیمای خلبانان مبتنی بر فاکتورهای آنتروپومتریک»، نشریه علمی پژوهشی مهندسی هوانوردی، 23(1)، 32-18،
مرادی، مصطفی« ارائه و پیاده‌سازی الگوی تعیین نوع هواپیمای خلبانان مبتنی بر فاکتورهای آنتروپومتریک برای کاهش سوانح هوایی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی هوافضا (سوانح)، دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری، تهران، ایران. 1398.
صادقی، فاطمه؛ مظلومی، عادل؛ و کاظمی، زینب، «بررسی ابعاد آنتروپومتریکی در میان شاغلین ایرانی با قومیت فارس در کارخانجات استان‌های تهران»، اصفهان و فارس. فصلنامه علمی تخصصی طب کار، ۵ (۱) ، ۴۵-۳۴،
زرین کفش، مجید؛ حلوانی، غلامحسین؛ فالح، حسین؛ و عسگری، مهسا، «تعیین مشخصه‌های آنتروپومتریک نوآموزان 2 تا 6 سال مهدکودک و پیش‌دبستانی‌های شهر اصفهان در سال 396»، بهداشت‌کار و ارتقاء سلامت، 3(3)، 277-259، 1398.
Zehner, G. F. and J. A. Hudson, body size accommodation in USAF aircraft, technical report AFRL-HE-WP-TR-2002-0118, crew system interface division, human effectiveness directorate, wright-patters on AFB, OH, January, 2002.
مرکز سلامت محیط و کار پژوهشکده محیط‌زیست، «شاخص‌های آنتروپومتریکی استاتیکی کارگران ایرانی: الزامات، دستورالعمل‌ها و رهنمودهای تخصصی مرکز سلامت محیط و کار»، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، 1392.
برارپور، ابراهیم؛ و دبیدی روشن، ولی ا...، «بررسی ارتباط بین شاخص‌های آنتروپومتری و آمادگی قلبی عروقی در نظامیان»، مجله طب نظامی، 23(2)، 105-112، 1400.
Buckle, P. W., David, G. C. and Kimber, A. C., "Flight deck design and pilot selection: anthropometric considerations," Aviation, Space, and Environmental Medicine, 61(12), 1084-1079, 1990.
Lee, W., Jung, K., Jeong, J., Park, J., Cho, J., Kim, H. and You, H., “An anthropometric analysis of Korean male helicopter pilots for helicopter cockpit design”, Ergonomics, 56(5), 879-887, 2013.
Pourtaghi, G., Valipour, F., Sadeghialavi, H. and Lahmi, M. A., “Anthropometric characteristics of Iranian military personnel and their changes over recent years”, The International Journal of Occupational and Environmental Medicine, 5(3), 115, 2014.
Moiseev, Y. B., Strakhov, A. Y. and Ignatovich, S. N., “On the question of the anthropometric characteristics of modern pilots”, Voenno-medicinskij žurnal, 339(5), 66-68, 2018.
Fallah Mohammadi, M. and Sobhani, V., “Correlation between anthropometric characteristics, core muscle endurance, and dynamic postural stability (DPSI) amongmilitary personnel”. Nurse and Physician Within War, 7(23), 39-45, 2019.
)
